دوره 23، شماره 3 - ( خرداد ـ تیر 1403 )
جلد 23 شماره 3 صفحات 377-365 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Aeenparast A, Farzadi F, Haeri-Mehrizi A A, Tafazzoli-Harandi H, Delavari S, Riazi F. Evaluation of drug prescription patterns in Iran: a scoping review. Payesh 2024; 23 (3) :365-377
URL: http://payeshjournal.ir/article-1-2367-fa.html
URL: http://payeshjournal.ir/article-1-2367-fa.html
آیین پرست افسون، فرزدی فرانک، حایری مهریزی علی اصغر، تفضلی هرندی هدی، دلاوری سجاد، ریاضی فاطمه. ارزیابی الگوی نسخه نویسی در ایران: مرور دامنه ای. پایش. 1403; 23 (3) :365-377
افسون آیین پرست* 
1، فرانک فرزدی1 ، علی اصغر حایری مهریزی1 ، هدی تفضلی هرندی1 ، سجاد دلاوری2 ، فاطمه ریاضی1
1، فرانک فرزدی1 ، علی اصغر حایری مهریزی1 ، هدی تفضلی هرندی1 ، سجاد دلاوری2 ، فاطمه ریاضی1
1- گروه مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، مرکز تحقیقات سنجش سلامت، پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی، تهران، ایران
2- مرکز تحقیقات منابع انسانی سلامت، دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران
2- مرکز تحقیقات منابع انسانی سلامت، دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران
چکیده: (614 مشاهده)
مقدمه: دارو و تجویز آن یکی از موضوعات راهبردی در حوزه سلامت است. تجویز منطقی دارو و تلاش در جهت مصرف مناسب، بیخطر و کارآمد دارو، از ماموریت های اصلی سیاستگذاران حوزه سلامت کشور است. این مطالعه با هدف مرور مطالعات انجام شده در کشور در زمینه الگوی تجویز دارو انجام شده است.
مواد و روش کار: پژوهش حاضر به صورت مرور دامنهای با استفاده از دستورالعمل آرسکی و اومالی استفاده شد پایگاه های اطلاعاتی انگلیسی و فارسی مورد بررسی در این مطالعه Scopus،Web of Science، PubMed، Magiran و SID بودند. کلید واژه های رایج مرتبط با موضوع مورد مطالعه شامل Prescription، Rational Use، Rational Utilization، Rational Consumption، Overconsumption، Overutilization، Utilization Management، Inappropriate Utilization و Iran به زبان انگلیسی و مصرف منطقی، مصرف غیر منطقی، تجویز منطقی، تجویز غیر منطقی به زبان فارسی بود. مطالعات منتشر شده به زبان غیر فارسی و انگلیسی، کتابها و پایان نامه ها و کنفرانس ها، مطالعاتی به جز پژوهش های اصیل، مطالعاتی که متن کامل مقاله در دسترس نبود و مقالات چاپ شده قبل از سال ۲۰۱۰ از مطالعه خارج شدند.
یافته ها: در مرحله اول جستجو ۲۸۴۶ مقاله استخراج گردید که در نهایت ۲۲ مقاله کامل در این مرور بررسی شدند. از مجموع مطالعات ۱۶ مقاله به زبان انگلیسی و ۷ مقاله به زبان فارسی چاپ شده بود. حدود ۷۴ درصد مطالعات، نسخ دارویی گروه خاصی از ارائه دهندگان را بررسی کرده بودند و ۱۳ درصد مطالعات بر وضعیت تجویز دارو در گروه سنی سالمندان متمرکز شده بودند.
تعداد اقلام دارو در نسخه از ۲ قلم در هر نسخه تا ۴/۵ قلم در نسخه در مطالعات مختلف، متغیر بود. نسخ حاوی حداقل یک داروی آنتی بیوتیک در مطالعات از ۸/۸ درصد (درمان در منزل سالمندان) تا ۹۷/۶ درصد (دندانپزشکان شهر قم) گزارش شده بود. میزان نسخ حاوی داروی تزریقی نیز در مطالعات مختلف از ۹/۳ درصد تا ۵۸/۹ درصد گزارش شده بود. بدیهی است که تفاوت جمعیت گیرندگان و ارائه دهندگان خدمات دلیل اصلی اختلاف شاخصهای نسخه نویسی در مطالعات مختلف بود
نتیجه گیری: بررسی روند شاخص ها در مقالات نشانگر بهبود نسبی وضعیت تجویز دارو در کشور بود که نشان دهنده موفقیت سیاستگذاری های کشور در زمینه تجویز و مصرف دارو است. با این حال تا دستیابی به استاندارد های جهانی باید اجرای سیاستهای اصلاح الگوی نسخه نویسی در کشور به خصوص برای گروههای پر خطر جزو اولویتهای نظام سلامت کشور باشد.
مواد و روش کار: پژوهش حاضر به صورت مرور دامنهای با استفاده از دستورالعمل آرسکی و اومالی استفاده شد پایگاه های اطلاعاتی انگلیسی و فارسی مورد بررسی در این مطالعه Scopus،Web of Science، PubMed، Magiran و SID بودند. کلید واژه های رایج مرتبط با موضوع مورد مطالعه شامل Prescription، Rational Use، Rational Utilization، Rational Consumption، Overconsumption، Overutilization، Utilization Management، Inappropriate Utilization و Iran به زبان انگلیسی و مصرف منطقی، مصرف غیر منطقی، تجویز منطقی، تجویز غیر منطقی به زبان فارسی بود. مطالعات منتشر شده به زبان غیر فارسی و انگلیسی، کتابها و پایان نامه ها و کنفرانس ها، مطالعاتی به جز پژوهش های اصیل، مطالعاتی که متن کامل مقاله در دسترس نبود و مقالات چاپ شده قبل از سال ۲۰۱۰ از مطالعه خارج شدند.
یافته ها: در مرحله اول جستجو ۲۸۴۶ مقاله استخراج گردید که در نهایت ۲۲ مقاله کامل در این مرور بررسی شدند. از مجموع مطالعات ۱۶ مقاله به زبان انگلیسی و ۷ مقاله به زبان فارسی چاپ شده بود. حدود ۷۴ درصد مطالعات، نسخ دارویی گروه خاصی از ارائه دهندگان را بررسی کرده بودند و ۱۳ درصد مطالعات بر وضعیت تجویز دارو در گروه سنی سالمندان متمرکز شده بودند.
تعداد اقلام دارو در نسخه از ۲ قلم در هر نسخه تا ۴/۵ قلم در نسخه در مطالعات مختلف، متغیر بود. نسخ حاوی حداقل یک داروی آنتی بیوتیک در مطالعات از ۸/۸ درصد (درمان در منزل سالمندان) تا ۹۷/۶ درصد (دندانپزشکان شهر قم) گزارش شده بود. میزان نسخ حاوی داروی تزریقی نیز در مطالعات مختلف از ۹/۳ درصد تا ۵۸/۹ درصد گزارش شده بود. بدیهی است که تفاوت جمعیت گیرندگان و ارائه دهندگان خدمات دلیل اصلی اختلاف شاخصهای نسخه نویسی در مطالعات مختلف بود
نتیجه گیری: بررسی روند شاخص ها در مقالات نشانگر بهبود نسبی وضعیت تجویز دارو در کشور بود که نشان دهنده موفقیت سیاستگذاری های کشور در زمینه تجویز و مصرف دارو است. با این حال تا دستیابی به استاندارد های جهانی باید اجرای سیاستهای اصلاح الگوی نسخه نویسی در کشور به خصوص برای گروههای پر خطر جزو اولویتهای نظام سلامت کشور باشد.
نوع مطالعه: مروری |
موضوع مقاله:
مدیریت خدمات بهداشتی درمانی
دریافت: 1402/9/15 | پذیرش: 1402/12/28 | انتشار الکترونیک پیش از انتشار نهایی: 1403/3/5 | انتشار: 1403/3/12
دریافت: 1402/9/15 | پذیرش: 1402/12/28 | انتشار الکترونیک پیش از انتشار نهایی: 1403/3/5 | انتشار: 1403/3/12
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |