چکیده: (5419 مشاهده)
يكي از فرقهاي گزاره اخلاقي با گزارههاي فقهي و حقوقي در محمولات آن است. هر سه درباره افعال اختياري انسان سخن ميگويند. اخلاق از نيكي و زشتي يا شايستگي و ناشايستگي اين افعال سخن ميراند، در حالي كه فقه از حرمت و حليت آنها و حقوق از جواز و منع آنها. از همين جا روشن ميشود اين امكان هست كه فعلي از افعال اختياري انسان از نظر فقهي مشمول ادله برائت باشد و حكم به حليت آن شود، ولي از نظر اخلاقي، كاري زشت باشد يا عقل عملي، حكم به ناپسندي آن كند. مانند آن كه فقه به جواز پوششي خاص براي تمام مردان حكم كند، ولي عقل عملي، آن نحو لباس را شايسته برخي مقامات رسمي نداند. اين تمايز بين حوزه اخلاق و فقه ما را بر آن ميدارد كه پژوهشي مستقل را در حوزه اخلاق پيگيريم و صورتهاي مختلف اهداي گامت را از حيث حسن و قبح اخلاقي، مورد كنكاش قرار دهيم.
اين مقاله با پيش فرض گرفتن فتاوي فقهي در نظر دارد كه مسأله را از حيث ارزشي بررسي كند.
ابتدا به نحو استقلالي، ارزشهاي عقلي اهداي گامت بررسي ميشوند و سپس مبتني بر هر يك از آراء فقهي، حكم اخلاقي متفرع بر آن ـ اگر باشد ـ ذكر ميشود. به همين سياق، روش بررسي مسأله با دو نگاه برون ديني (مستقل از آيات و روايات) و درون ديني (با توجه به آيات و روايات و فتاوي) پيريزي ميشود و هر يك از آنها نيز در دو بخش جداي از هم به بحث گذاشته ميشود. از آنجا كه اهداي گامت خود صورتهاي مفروض متنوعي دارد، سعي ميشود تأثيرات اين تنوع در ارزش داوري اخلاقي روشن شود.
نوع مطالعه:
توصیفی |
پذیرش: 1397/9/7 | انتشار: 1386/7/23