در سال 1386 براي اولين بار براي طرح جمع آوري معتادان و ترک اعتياد اجباري (طرح نجات)، برنامه و مداخلات درماني توسط وزارت بهداشت در نظر گرفته شد. در طول اين طرح، پس از غربالگري، دستگيرشدگان با شدت بيشتر اعتياد، به اجبار به مرکز اقامتي شفق منتقل ‌شدند تا تحت درمان نگهدارنده با متادون قرار گرفته و پس از ترخيص از مرکز اقامتي، به مراکز سرپايي براي ادامه درمان ارجاع شوند. در اين مقاله، نتايج پي‌گيري دو و شش ماهه ارائه شده است. نتايج حاصل از ارزيابي فرايند اقدامات انجام شده در مرکز شفق در مقاله اول ارائه شده است.
تعداد 500 نفر از معتادان که از اماکن عمومي در طول 11 روز دستگير شده بودند، مورد پي‌گيري قرار گرفتند. 79 نفر از آنها به مرکز اقامتي شفق ارسال شدند. ميزان ماندگاري در درمان، ميزان مصرف مواد و رفتارهاي پرخطر در پي‌گيري دو و شش ماهه، از طريق مصاحبه‌هاي فردي، انجام آزمايش مورفين در ادرار، بررسي پرونده‌ها و مصاحبه با كاركنان مراکز درماني انجام شده است.
از ميان 79 نفر وارد شده به مرکز اقامتي شفق، دو ماه پس از ورود، 51 فرد ترخيص شده بودند. از اين ميان، 1/47 درصد حداقل يک بار به مرکز سرپايي ارجاع شده، مراجعه کرده بودند. در پي‌گيري دو ماهه، 15 نفر (4/29 درصد) در درمان باقي بودند و ادرار 7 نفر (7/13 درصد از 51 نفر) از نظر مورفين منفي بود. در پي گيري شش ماهه، 12 نفر (5/23 درصد) همچنان به درمان خود ادامه مي‌دادند و مورفين در ادرار 6 نفر از آنان (8/11 درصد از 51 نفر) منفي بوده است.
به رغم جرم بودن اعتياد در کشور و رو به رو بودن آن با مجازات، براي اولين بار با رويکرد علمي با درمان اجباري برخورد شد. نتايج به دست آمده گرچه کمتر از الگو‌هاي روز درمان اجباري به ويژه در درمان دادگاه مدار بوده و اشکالات متعددي در اجراي طرح، به ويژه به دليل اجراي ضربتي آن قبل از آمادگي کامل وجود داشت اما با بهبود روش‌هاي اجرايي و مراقبت‌هاي پس از ترخيص، دستاوردها به طور بارزي قابل بهبود هستند.

واژه‌های کلیدی: اعتیاد، درمان نگهدارنده با متادون، درمان اقامتی اجباری، بی خانمانی

متن کامل [PDF 170 kb]   (2659 دریافت)